1. Wprowadzenie do symboli recyklingu
Symbole recyklingu wskazują, które opakowania umożliwiają odzyskanie surowców oraz z jakich materiałów zostały wykonane. System kodowania symboli stosowany na całym świecie sprzyja zwiększeniu ilości surowców wtórnych. Producenci opakowań stosują go również w celu wspierania inicjatyw ekologicznych, budowania wizerunku marki i spełniania wymogów Ministra Środowiska dotyczących recyklingu.
2. Znaczenie symboli recyklingu
Trzy strzałki ułożone zgodnie z ruchem wskazówek zegara w trójkąt oznaczają, że opakowanie „nadaje się do recyklingu”. Symbol recyklingu jest dobrze znany na świecie i powszechnie stosowany, choć jego kształtu nie reguluje go żadna umowa międzynarodowa ani rozporządzenie Ministra Środowiska. Znak „nadaje się do recyklingu” z odpowiednim kodowaniem determinuje, do którego pojemnika na odpady powinno trafić puste opakowanie.
Trójkąta ze strzałek nie powinno się mylić z oznaczeniem w postaci dwóch strzałek skierowanych w przeciwne strony. Symbol „zdatne do ponownego wykorzystania” pojawia się np. na butelkach szklanych po piwie i beczkach. Oznacza, że opakowanie po jednorazowym użyciu zachowuje swoje właściwości i można wykorzystać je jeszcze co najmniej dwa razy.
Dwie strzałki zielona i biała tworzące koło to z kolei znak „zielony punkt”. Znak informuje, że producent wniósł wkład finansowy na budowę i funkcjonowanie systemu odpadów. Oznaczenia „zdatne do ponownego wykorzystania” i „zielony punkt” nie mogą być stosowane zamiennie z symbolem „nadaje się do recyklingu”, choć mogą pojawiać się na tym samym opakowaniu obok siebie.
3. Zrozumienie różnych rodzajów symboli recyklingu
Oznaczenia na opakowaniach stosowane przez producentów opakowań pomagają segregować tworzywa sztuczne, metale, szkło, papier i odpady biodegradowalne. Symbole służą także do oznaczania sprzętów i przedmiotów, których składowanie i recykling wymaga specjalnych warunków (np. elektrośmieci, baterie, świetlówki).
Rozporządzenie Ministra Środowiska w sprawie sposobu obliczania poziomów przygotowania do ponownego użycia i recyklingu odpadów komunalnych z dn. 3 sierpnia 2021 r. określa, ile odpadów powinno trafić do recyklingu w każdej gminie. Zrozumienie symboli recyklingu odgrywa kluczową rolę w zwiększaniu odsetka surowców wtórnych w obiegu. Odzysk materiałów do recyklingu powinien być jak największy, by ograniczyć ilość odpadów zalegających na wysypiskach śmieci.
4. Oznaczenia znaków recyklingu na opakowaniach z plastiku
Tworzywo sztuczne takie jak: plastik długo rozkłada się w środowisku naturalnym, jednak jest łatwe do przetworzenia i wykorzystania w procesie recyklingu. Z butelek PET po ich zużyciu można wyprodukować np. odzież polarową.
Symbole na opakowaniach plastikowych mają numerację od 01 do 07 i 09.
Znak 01 PET znajduje się głównie na butelkach na wodę i napoje oraz włóknach poliestrowych. Jego recykling jest prosty i szeroko stosowany. PET należy do grupy bezpiecznych plastików.
Oznaczenie 02 HDPE, czyli polietylen dużej gęstości, pojawia się na opakowaniach, które mogą być przeznaczone do ponownego użytku i recyklingu. Butelka z HDPE wypłukana letnią wodą bez agresywnych środków czyszczących nie musi trafiać prosto do pojemnika na plastik. Można wykorzystać ją kilkukrotnie, a dopiero później oddać do recyklingu.
03 PCV można umieszczać na opakowaniach z polichlorku winylu. Używa się go m.in. do produkcji wykładzin części samochodowych i ram okiennych.
Symbol 04 LDPE to polietylen małej gęstości, znakowany również jako PE. Tym symbolem można oznaczać torby zakupowe, rury lub naczynia jednorazowe.
Kod 05 PP, czyli polipropylen, pojawia się na workach, matach, dywanach, a także na zderzakach samochodowych i elementach wyposażenia auta. PP, podobnie jak PET, należy do grupy bezpiecznych plastików.
Znak 06 PS to polistyren, czyli styropian, uznany za niebezpieczny dla żywności. Trójkąt ze strzałek z oznaczeniem 06 PS można zobaczyć na zabawkach lub doniczkach.
Pod symbolem 07 OTHER lub INNE kryją się wszystkie pozostałe tworzywa sztuczne, które mogą być wykorzystywane do recyklingu z wyłączeniem produkcji opakowań do żywności. Zalicza się do nich tworzywa pochodzenia organicznego, tzw. bioplastiki.
Z kolei 09 ABS to oznaczenie akrylonitrylu butadienu styrenu. To twardy materiał, z którego powstają np. nadkola i obudowy sprzętów elektronicznych.
5. Oznaczenia znaków recyklingu na opakowaniach z papieru
Papier i materiały z włókien celulozy mają oznaczenie numeryczne 20-23.
Kod 20 C PAP przypisano do kartonu, tektury falistej, papieru pakowego i wszelkich wyrobów z tych materiałów.Oznakowania opakowań 20 C PAP często pojawiają się na pudełkach używanych przez firmy kurierskie.
Skrót 21 PAP występuje na papierze używanym do druku prasy, pocztowym, ulotkach i papierze piśmienniczym.
22 PAP to z kolei papier do kopiarek i drukarek.
23 PBD oznacza papiery i tektury powlekane, np. okładki książek.
6. Oznaczenia znaków recyklingu na opakowaniach z metalu
Metale dzielą się na dwie główne grupy materiałów do recyklingu: żelazo i aluminium. Symbole umieszczane na opakowaniach nie obejmują miedzi, mimo że masowo odzyskuje się ją z różnych sprzętów, kabli itp.
40 FE to kod blachy stalowej i ocynkowanej. Używa się jej głównie do produkcji puszek na konserwy.
Skrót 41 ALU to z kolei blacha aluminiowa, używana stosowana w puszkach na napoje.
7. Oznaczenia znaków recyklingu na szkle
W przypadku szkła oznaczenia recyklingowe uwzględniają kolory i rodzaje materiału. Nie można ich mieszać, dlatego podział na szkło przeźroczyste i kolorowe jest obowiązkowy przed rozpoczęciem przetapiania. Co znaczą symbole na szklanych opakowaniach?
70 GLS to szkło mieszane, bezbarwne, powszechnie występujące w butelkach po napojach gazowanych, np. Coca-Cola. Jeśli w szklanej butelce znajduje się jednorazowy korek lub kapsel, wielokrotny odzysk szkła nie stanowi problemu.
71 GLS to szkło zielone.
72 GLS – szkło brązowe.
Szkło brązowe oznacza się również jako 73 GLS. Kolorowe szkło służy do produkcji butelek na piwo i inne alkohole oraz niektóre leki.
Kod 74 GLS pojawia się na szkle bezołowiowym.
75 GLS to znak recyklingowy na szkle z niewielką domieszką ołowiu do produkcji wyświetlaczy, ekranów TV itp.
Pod skrótem 76 GLS kryje się szkło ołowiowe, stosowane coraz rzadziej.
Szkło miedziowane z kodem 77 GLS służy do wykonywania szkiełek w zegarkach i różnych elementów w sprzętach elektronicznych.
Skrót 78 GLS to szkło srebrzone, którego używa się do produkcji luster, zastawy stołowej i dekoracji.
Symbol 79 GLS znajduje się na eleganckiej zastawie stołowej, dekoracjach szklanych i komponentach komputerowych.
8. Oznaczenia piktogramów umieszczonych na odpadach elektronicznych
Elektrośmieci, czyli zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny, to odpady niebezpieczne, które zawierają substancje szkodliwe dla ludzi i środowiska. Segregacja surowców z elektroodpadów odbywa się wyłącznie w odpowiednich warunkach, by zminimalizować ryzyko wycieku kadmu, bromu, rtęci itp.
Na sprzętach AGD i RTV występuje symbol przekreślonego kosza. Przekreślony kosz na śmieci oznacza, że zużytego lub popsutego sprzętu nie można wyrzucać do pojemników na odpady zmieszane i segregowane. Drobny sprzęt można przeznaczyć do recyklingu i odzysku, wyrzucając go do specjalnych, niewielkich koszy. Większe sprzęty można oddać do PSZOK.
9. Inne oznakowania umieszczane na opakowaniach
Część opakowań powstaje z materiałów wieloskładnikowych, które produkuje się na bazie dwóch lub więcej surowców. Są to odpady trudne w recyklingu. Materiał z takich opakowań wymaga podzielenia na elementy z różnych surowców. Przykładowo:
kod 81 PapPet to papiery powlekane tworzywem sztucznym, używane do pakowania karm dla zwierząt, lodów i mleka UHT.
84 PapAl to papier powlekany aluminium, w który pakuje się margaryny, masło i kostki rosołowe.
Na różnych opakowaniach coraz częściej pojawia się symbol wstążki z listkiem. Jest to znak, że opakowanie jest biodegradowalne „nadaje się do kompostu”. Opakowanie rozkłada się w glebie, dlatego można wyrzucać je razem z odpadkami organicznymi.
Opakowania są oznaczane także symbolem ludzika wyrzucającego śmieci do kosza. Jest to znak ekologiczny „dbaj o czystość”, który promuje prawidłowe postawy związane z troską o środowisko naturalne.
10. Jak prawidłowo poddawać recyklingowi w oparciu o symbole?
Prawidłowy recykling materiałów do produkcji opakowań rozpoczyna się od zwracania uwagi na oznaczenia. W każdym symbolu forma tekstowa zawiera numeryczny kod, z których można odczytać sposób segregowania odpadów. Konsument powinien na początek podzielić odpady na metale i tworzywa sztuczne, szkło, papier, odpady bio oraz zmieszane. Reszta opakowań, na których znajduje się napis, kod numeryczny i trzy strzałki powinna trafić do żółtego pojemnika na tworzywa i metale. Im prostsze i czytelniejsze oznaczenia ma dany produkt, tym lepiej.
Kolejny etap recyklingu to rozdzielenie poszczególnych odpadów segregowanych w zależności od surowców użytych do ich produkcji. Przykładowo plastik do produkcji butelek PET nie może być mieszany z surowcami z grupy 07 OTHER. Na opakowaniach z tworzyw sztucznych znajdują się dokładne oznaczenia każdej z grup, istotne przede wszystkim dla pracowników sortowni.
11. Przyszłość symboli recyklingu
Unia Europejska chce, by do 2030 roku każde państwo członkowskie osiągnęło 60% poziom recyklingu odpadów. Producenci powinni przygotować się zatem do zastosowania większej liczby opakowań do recyklingu i oznaczeń, podnoszących poziom odzysku surowców wtórnych.
Ramowa dyrektywa unijna w sprawie odpadów z 2018 roku traktuje składowanie odpadów na wysypiskach jako ostateczność. Ograniczenie ilości odpadów umożliwiło nam wprowadzanie ekologicznych opakowań RecPack.
Dzięki nim marka wdraża ideę zrównoważonego rozwoju i zyskuje uznanie wśród konsumentów, którzy zwracają uwagę na opakowania ekologiczne.
W przyszłości każdy karton, szklany słoiczek po kremie, bądź folia do żywności powinny być oznaczone odpowiednim symbolem recyklingu. Bez prawidłowego i czytelnego oznakowania za pomocą powszechnie znanych i rozumianych symboli osiągnięcie założeń dyrektywy unijnej będzie niemożliwe.
12. Podsumowanie
Opakowania wykonane z tworzywa sztucznego, szkła, papieru lub metalu zawsze powinny być oznaczone symbolem recyklingu z kodem numerycznym i formą tekstową. Takie oznaczenie ułatwia konsumentom prawidłowe segregowanie odpadów i zmniejsza liczbę śmieci trafiających na wysypiska. Jednocześnie do produkcji folii spożywczej, butelek bądź kartonu powinno się używać jak największej ilości surowców wtórnych i materiałów bez domieszki innych surowców. Dzięki temu konsumenci i producenci mogą wspólnie dbać o środowisko i przyszłość planety.
